Dịch vụ Luật sư chuyên tranh tụng, Bào chữa cho Bị can, Bị cáo, Người bị tạm giữ
Ở góc độ khoa học và thực tiễn, không thể có nền tư pháp nào đảm bảo 100% không có án oan, sai. Bởi do rất nhiều nguyên nhân sẽ xuất hiện những sai sót trong quá trình giải quyết vụ án. Tuy nhiên việc để xảy ra oan sai trong tố tụng hình sự là điều khó thể chấp nhận được. Bởi lẽ, oan, sai một người làm tổn thương cả hệ thống tư pháp.
Theo các Luật sư và chuyên gia pháp lý, nguyên nhân của án oan, sai trước hết là do năng lực, trình độ của những cơ quan, cá nhân tham gia tiến hành tố tụng. Điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán còn hạn chế; có biểu hiện bệnh thành tích, nôn nóng trong giải quyết vụ án, tin tưởng hoàn toàn vào lời nhận tội của bị can, bị cáo; việc thu thập, đánh giá chứng cứ chưa thật đầy đủ, khách quan, toàn diện, từ đó có thái độ đối xử với người bị bắt, bị can, bị cáo như là người có tội (nhận định cảm quan, duy ý chí, suy đoán)…
Khi những vụ án oan “chấn động lịch sử tố tụng Việt Nam” của ông Nguyễn Thanh Chấn, Huỳnh Văn Nén, Lương Ngọc Phi… được công khai, một nguyên nhân của án oan, sai được “phát lộ” là những dấu hiệu của tình trạng ép cung, dùng nhục hình làm sai lệch sự thật khách quan của vụ án, dẫn đến những nỗi oan thấu trời xanh như vậy.
Ngay bên cạnh vụ án Nguyễn Thanh Chấn bị oan sai, cùng trên địa bàn Bắc Giang cũng xảy ra một vụ oan sai tày đình khác. Ông Hàn Đức Long, sinh năm 1959, bị khép tội hiếp dâm và giết chết một bé gái 5 tuổi và nhận 2 bản án tử hình từ cấp sơ thẩm đến phúc thẩm. Tử tù này bị bắt chỉ sau một lá đơn tố cáo sau khi án mạng đã xảy ra nhiều tháng của người có mâu thuẫn đất đai. Bị nhục hình, bức cung, ông Long phải nhận là mình đã hiếp dâm và giết chết bé gái, thậm chí còn hiếp dâm cả hai mẹ con nhà hàng xóm. Khi các bản án bị hủy để điều tra lại, thì chính những người tố cáo lại xin rút đơn. Hai nạn nhân của việc dùng nhục hình, bức cung này đủ để vẽ nên bức tranh khủng khiếp của “biện pháp nghiệp vụ” này: Từ những người vô tội, không biết gì về án mạng xảy ra, nhưng tại hiện trường, họ đã được đạo diễn để diễn lại y như thật, thực hiện xuất sắc chỉ đạo diễn xuất, khai báo tình tiết đúng với ý muốn của cán bộ điều tra.
Từ những vụ án oan như trên, cùng ngẫm đến vai trò của luật sư trong cuộc sống hiện tại. Nếu có sự can thiệp của luật sư ngay từ đầu, có lẽ sẽ ngăn chặn được phần nào tình trạng ép cung, dùng nhục hình để ép người vô tội phải nhận tội. Trong hoàn cảnh đa số người dân hiện nay hiểu biết về pháp luật còn yếu kém, khi vướng vào vòng lao lý thì không đủ khả năng để minh oan và đưa ra chứng cứ cũng như luận điểm để chứng minh mình vô tội. Vì vậy nếu có sự xuất hiện của luật sư trong các giai đoạn tố tụng sẽ giảm thiểu việc không minh bạch khi điều tra.
Chống bức cung, nhục hình đơn giản chỉ cần mở rộng cánh cửa phòng hỏi cung với sự chứng kiến của luật sư, người giám hộ và những gì diễn ra sau cánh cửa của trại tạm giam phải có người biết đến. Hạn chế quyền có mặt của luật sư không khác gì một sự tiếp tay cho hành vi bức cung, nhục hình, gây ra ngày càng nhiều các vụ án oan, sai.
Thiết nghĩ, người dân cần nâng cao ý thức về vai trò của luật sư trong cuộc sống hàng ngày, trong mọi hoạt động của đời sống chứ không chỉ là khi đã vướng vào vòng lao lý. Cần nâng cao hiểu biết của pháp luật mới là giải pháp lâu dài để giải quyết triệt để được tình trạng oan sai đang diễn ra nhiều như hiện nay.
