Thực hiện nhiều vụ bào chữa cho bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự thời gian qua, chúng tôi thấy có một vấn đề nổi cộm là, khi bị can, bị cáo bị tạm giam thì việc giải quyết các quyền tài sản như thế nào? mời các bạn theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi để cùng làm rõ vấn đề này.

1.  Bị can, bị cáo bị hạn chế quyền tài sản?

Khi bị tạm giam, tạm giữ để điều tra vụ án hình sự, bị can, bị cáo bị hạn chế quyền tự do thân thể do bị áp dụng biện pháp ngăn chặn là tạm cách ly với xã hội, cộng đồng trong một thời gian nhất định. Chính sự hạn chế tự do này làm hạn chế một loạt các quyền nhân thân và tài sản khác, ví dụ như quyền kết hôn, quyền thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến nhân thân (xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân…). Về việc hạn chế thực hiện quyền tài sản, chỉ với một số tội phạm liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại thì bị can, bị cáo cần phải xin ý kiến cơ quan tiến hành tố tụng trước khi thực hiện các giao dịch tài sản để không xảy ra tình trạng tẩu tán tài sản.

2.  Thủ tục mua bán nhà đất đối với người đang bị tạm giam như thế nào?

Về nguyên tắc, thủ tục mua bán tài sản là bất động sản đã được quy định trong Luật Dân sự, Luật Kinh doanh Bất động sản và Luật công chứng. Theo đó, nếu bị can, bị cáo được phép tiến hành các giao dịch tài sản thì hồ sơ gồm có:

• Bản chính giấy chứng nhận quyền tài sản.
• Bản sao chứng thực Chứng minh nhân dân của bị can, bị cáo.
• Giấy xác nhận của Ban giám thị trại tạm giam về việc bị can, bị cáo đang bị tạm giam.
• Giấy chứng nhận kết hôn của bị can, bị cáo và giấy tờ tuỳ thân của vợ/chồng bị can, bị cáo.
• Hợp đồng chuyển nhượng tài sản (sẽ được công chứng viên vào công chứng tại trại tạm giam sau khi được Ban giám thị trại đồng ý).

Trường hợp bị can, bị cáo chưa đăng ký kết hôn thì việc xác nhận tình trạng hôn nhân được thực hiện qua ủy quyền.

3.  Ban giám thị có được chứng thực chữ ký không?

Vừa qua, luật sư của Luật Tiền Phong nhận lời bào chữa cho 1 bị can bị tạm giam về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Bị can muốn bán một số tài sản nhà đất và luật sư hỗ trợ bị can hoàn thiện các thủ tục để có đủ hồ sơ liên quan trong đó có thủ tục xin cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Bị can của chúng tôi là quân nhân chuyên nghiệp, trước đó đóng quân ở nhiều đơn vị tại nhiều địa bàn xã khác nhau, vì thế việc xin xác nhận tình trạng hôn nhân tương đối phức tạp.

Đầu tiên là việc chứng thực chữ ký của bị can. Theo Nghị định 23/2015//NĐ-CP-CP thì chỉ các cơ quan sau đây có quyền chứng thực giấy tờ, tài liệu và chữ ký, đó là:

• Phòng tư pháp cấp huyện.
• Ủy ban nhân dân cấp xã/phường.
• Cơ quan ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự và cơ quan khác. Các cơ quan này theo quy định là cơ quan được ủy quyền đại diện cho các cơ quan quản lý hành chính nhà nước để thực hiện thủ tục chứng thực cho công dân là người lao động, học sinh khi ra nước ngoài.
• Phòng công chứng, văn phòng công chứng.

Do vậy, chúng tôi đã phải liên hệ với cán bộ phòng công chứng nơi trại tạm giam toạ lạc để mời đến chứng thực chữ ký cho bị can.

Sau đó, chúng tôi cho bị can ký tờ xác nhận nơi cư trú từ khi đủ 20 tuổi (đủ tuổi kết hôn theo quy định) cho đến thời điểm bị can bị bắt tạm giam để làm căn cứ cho UBND cấp xã, phường nơi bị can đóng quân trước khi bị bắt thực hiện công tác xác minh. Để UBND cấp xã, phường nơi đơn vị đóng quân xác nhận về việc bị can là quân nhân chuyên nghiệp thuộc biên chế của đơn vị trước khi bị bắt, chúng tôi phải liên hệ với đơn vị. Ban đầu đơn vị khá khó khăn vì họ chưa hiểu hết thủ tục. Sau khi nói chuyện, xuất trình các giấy tờ liên quan họ mới xác nhận cho.

Công việc thực sự khá là rối khi cán bộ tư pháp xã tiếp nhận hồ sơ và chỉ đồng ý xác nhận từ năm 2015 đến thời điểm bị can bị tạm giam, bị can chưa đăng ký kết hôn. Có nghĩa rằng khoảng thời gian từ năm 2015 trở về trước UBND cấp xã, phường không xác nhận. Như vậy việc này không đảm bảo mục tiêu là xác nhận tình trạng hôn nhân cho bị can khi giao dịch tài sản. Vận dụng các điều khoản trong luật gồm:

• Điều 16 Luật cư trú 2006 hướng dẫn về nơi cư trú của quân nhân chuyên nghiệp.
• Điều 21 Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hộ tịch 2014 về thẩm quyền cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.
• Điều 4 Thông tư 15/2015/TT-BTP hướng dẫn một số điều của Luật Hộ tịch 2014 và Nghị định 123/2015/NĐ-CP.

và sau khi trao đổi khoảng 30p, chúng tôi mới được UBND cấp xã, phường giải quyết hồ sơ. Thời hạn để nhận kết quả là 03 ngày làm việc.

Tóm lại, quy trình để chuẩn bị hồ sơ cho bị can, bị cáo bán tài sản gồm có:

1.  Chuẩn bị hồ sơ (như mục 2).

2.  Đối với trường hợp xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân thì cần chú ý:

• Giấy ủy quyền của bị can, bị cáo phải được công chứng, chứng thực bởi cán bộ tư pháp xã, phường hoặc công chứng viên.
• Việc xác định UBND cấp xã, phường nào có thẩm quyền cấp giấy xác nhận phải có xác nhận của cơ quan, đơn vị nơi bị can, bị cáo đóng quân (nếu bị can, bị cáo là công an hoặc quân nhân chuyên nghiệp).
• Trường hợp bị can, bị cáo ở nhiều nơi trước khi bị bắt thì bị can, bị cáo phải khai báo trung thực để cán bộ tư pháp xã tổ chức xác minh.

Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về thủ tục hỗ trợ bị can, bị cáo chuẩn bị hồ sơ chuyển nhượng tài sản, hi vọng giúp các bạn có thêm sự hiểu biết của mình khi va vào các trường hợp này.

Trân trọng.

LS TRẦN MINH HÙNG CHUYÊN GIA TƯ VẤN LUẬT TRÊN HTV

ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)