Về trình tự, thủ tục tiến hành tố tụng để truy cứu trách nhiệm hình sự tạm xác định như sau: Khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và áp dụng các biện pháp ngăn chặn đối với bị can để tiến hành hoạt động điều tra, truy tố, xét xử. Hoạt động điều tra vụ án do Cơ quan Cảnh sát Điều tra tiến hành, hoạt động truy tố do Viện kiểm sát tiến hành, hoạt động xét xử do Toà án tiến hành. Tuỳ thuộc vào địa điểm, đối tượng thực hiện hành vi phạm tội hoặc khách thể bị xâm hại mà thẩm quyền tiến hành tố tụng thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng khác nhau thực hiện.    Vậy, khi nào thì một người có quyền yêu cầu luật sư tham gia bào chữa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong vụ án hình sự?    Theo quy định tại Điều 58 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 về quyền và nghĩa vụ của người bào chữa, thì:    Người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can, có nghĩa là ngay sau khi nhận được quyết định khởi tố bị can của cơ quan có thẩm quyền thì bị can có quyền yêu cầu Luật sư tham gia tố tụng bào chữa cho mình để tham dự các buổi hỏi cung bị can do Cơ quan Điều tra tiến hành để kịp thời đề xuất những biện pháp hợp pháp bảo vệ quyền lợi của thân chủ. Thông thường, sau khi có quyết định khởi tố bị can thì bị can sẽ bị áp dụng biện pháp tạm giam, tách biệt hoàn toàn với bên ngoài nên rất khó khăn trong việc thực hiện thủ tục yêu cầu Luật sư bào chữa trong vụ án hình sự, vì vậy trong giai đoạn này những người thân thích của bị can có vai trò hết sức quan trọng trong việc yêu cầu Luật sư giỏi tư vấn pháp luật hình sự để hiểu rõ các quy định của pháp luật, bảo vệ quyền lợi của thân nhân mình đang bị tạm giam.    Trong một số trường hợp bị can được tại ngoại thì việc tư vấn pháp luật hình sự là rất quan trọng, giúp cho bị can hiểu được hành vi như thế nào bị coi là tội phạm và các quyền, nghĩa vụ của bị can đã được pháp luật quy định trong quá trình điều tra vụ án để tự bảo vệ quyền lợi cho mình. Chúng tôi gọi đây là hoạt động tư vấn pháp luật “tiền tố tụng”, hoạt động tư vấn pháp luật trong giai đoạn này là rất quan trọng, giúp cho sự thật của vụ án nhanh chóng được xác định làm cơ sở giải quyết vụ án đúng pháp luật. Thực tiễn hành nghề, chúng tôi rất lấy làm tiếc vì đại đa số người dân vẫn chưa hiểu những quy định này, chỉ tìm đến Luật sư nhờ tư vấn pháp luật sau khi đã có Kết luận điều tra vụ án, cáo trạng truy tố hoặc thậm chí trong một số trường hợp đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử của Toà án! Những trường hợp như thế này có thể tạm gọi là trễ, trễ vì hồ sơ điều tra vụ án đã hoàn thiện và tất nhiên các bản cung phải có đủ căn cứ để buộc tội thì cơ quan tiến hành tố tụng mới tiến hành các giai đoạn tiếp theo theo luật định.    Ngoài trường hợp người bào chữa tham gia tố tụng khi đã có quyết định khởi tố bị can như trên, Luật sư hoặc người bào chữa khác cũng được quyền tham gia tố tụng từ khi có quyết định tạm giữ nếu thuộc trường hợp bắt người khẩn cấp, bắt người trong trường hợp quả tang hoặc bắt người trong trường hợp bị truy nã.    Quyền lựa chọn người bào chữa đã được quy định tại Điều 57 của Bộ luật Tố tụng Hình sự: Người bào chữa do người bị tạm giữ, bị can, bị cáo hoặc người đại diện hợp pháp của họ lựa chọn.