Trước sự vụ Phan Thị Tr. (19 tuổi, ở Thạch Thất, Hà Nội) giết con trai 33 ngày tuổi nghi do trầm cảm sau sinh; nhiều bạn đọc nhờ báo Phụ Nữ hỏi đến các luật sư, sản phụ gây án sẽ bị những tội gì?

Nếu một người phụ nữ bị trầm cảm sau sinh dẫn đến thực hiện hành vi phạm tội thì họ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mà họ đã phạm phải.

Nhưng  nếu hội đồng giám định pháp y xác định họ mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình khi thực hiện hành vi đó thì họ không phạm tội.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu

Đối với những người thân xung quanh, họ không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội của người phụ nữ bị trầm cảm sau sinh, trừ trường hợp họ là đồng phạm hoặc có hành vi cấu thành các tội phạm khác được quy định trong Bộ luật Hình sự.

Luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn Luật sư TP.HCM: Việc xác định sản phụ giết con có bị tâm thần hay không cần phải khám bệnh theo quy định, phải dựa vào kết luận của hội đồng giám định pháp y và có bản án của tòa án tuyên người đó bị tâm thần.

Nếu như hội đồng giám định pháp y xác định bị tâm thần thì tiếp tục làm rõ người đó bị tâm thần trước khi gây án, trong khi gây án hay sau khi gây án.

Luật sư Trần Minh Hùng

Nếu sản phụ thực hiện hành vi trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, mất khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Lúc đó, sản phụ chỉ bị bắt buộc chữa bệnh.

Người nhà không phải chịu trách nhiệm hình sự liên đới. Nhưng người giám hộ có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại do người bệnh gây ra.

Ngược lại, nếu khi thực hiện hành vi có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự (tình trạng sức khỏe bình thường, tình trạng bệnh tâm thần đã ổn định có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi) nhưng khi cơ quan chức năng đang điều tra thì bệnh tái phát. Lúc này, người bệnh sẽ được áp dụng các biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh chị ấy cũng sẽ phải chấp hành hình phạt theo quy định.

Khi biết người gây án bị tâm thần thì cơ quan có thẩm quyền phải tạm đình chỉ điều tra, truy tố, xét xử để chờ người bị tâm thần điều trị bệnh xong thì mới tiếp tục giải quyết vụ án.

Luật sư Trần Huy Tuấn (Đoàn luật sư TPHCM): Cần xác định rõ giữa tội "Giết người" và "Giết trẻ em"

Theo luật sư Tuấn, xác định ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em” là vô cùng quan trọng và ảnh hưởng đến hậu quả pháp lý sau này. Nếu là giết con mới đẻ thì hình phạt tối đa chỉ là 2 năm tù, còn giết trẻ em thì hình phạt tối đa lên đến tử hình.

Thiếu phụ sát hại con ruột của mình và dòng chữ nghi phạm viết trên cầu thang.

Theo Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật Hình sự ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao thì con mới đẻ là đứa trẻ mới sinh ra trong bảy ngày trở lại. Nghĩa là, qua ngày thứ tám thì hành vi mẹ giết con sẽ cấu thành tội giết người theo khoản 1 điều 93 BLHS.

Mặt khác, người mẹ giết con bị truy tố theo Điều 94 với tội "Giết con mới đẻ" mà phải thỏa yếu tố: người mẹ này chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu như: khiếp sợ trước dư luận chê bai về việc mang thai và đẻ con ngoài giá thú, hoặc trước dư luận khắc nghiệt của nhà chồng cho đẻ con gái là tai họa v.v… Hoặc bị hoàn cảnh khác quan đặc biệt chi phối nhu đứa trẻ sinh ra có dị dạng… Nhưng trong trường hợp này đứa trẻ đã 33 ngày tuổi nên buộc người mẹ này phải chịu trách nhiệm hình sự theo điều 93 BLHS.

“Trong loạn thần sau sinh có nhiều mức độ biểu hiện khác nhau, phụ thuộc vào triệu chứng loạn thần mắc phải. Ví dụ, người bệnh có hoang tưởng là có ai đó rình rập theo dõi giết mình, thì người bệnh sẽ tìm người đó, tiêu diệt người đó trước, trước khi người đó ra tay, hoặc trốn tránh.

Một loại khác, người bệnh bị ảo giác, luôn nghe có nhiều tiếng nói, nội dung xui khiến mình làm gì đó như giết con, ăn cắp, đốt nhà… thì bệnh nhân lại làm theo nội dung bị xui khiến đó”, luật sư Tuấn giải thích thêm.

Bây giờ phải chờ kết luận từ phía cơ quan điều tra xem động cơ, mục đích Trinh giết con là gì cũng như kết luận giám định pháp y thì mới xác định Trinh phải chịu trách nhiệm như thế nào?

Có dấu hiệu bị tâm thần Cơ quan điều tra xác định, cuối năm 2016, Trinh kết hôn với anh Vũ Hoàng Hải và sinh được cháu V.A.. Ngày 11/6/2017, khi cháu V.A. ngủ, Trinh đặt con nằm trên giường, bên trong cùng sát tường, còn Trinh nằm giữa, anh Hải nằm ngoài. Khoảng 2h sáng ngày 12/6, Trinh tỉnh giấc vì nghe tiếng con khóc. Trinh cho con bú khoảng 5 phút thì cháu V.A. ngủ tiếp. Người dân phẫn nộ khi theo dõi công an đưa người mẹ trẻ về lại căn nhà để thực nghiệm hiện trường vụ án. Trinh đặt con xuống giường rồi ngủ tiếp được một lúc thì tỉnh dậy. Người mẹ trẻ khai, khi tỉnh dậy, chị này thấy đau đầu, mất kiểm soát. Trinh bế cháu V.A. từ phòng ngủ ra gần cầu thang lối lên tầng 2 của gia đình. Thấy có chậu nước hàng ngày tắm cho cháu con còn đầy nước, Trinh thả cháu vào chậu trong tư thế sấp mặt xuống đáy chậu rồi đi xuống nhà vệ sinh tầng 1, sau đó lên phòng ngủ ở tầng 2. Trong lúc đi lên tầng 2, thấy cục than hoa, Trinh viết dòng chữ in hoa “TAO SẼ GIẾT CHÁU MÀY LĂNG” (Lăng là tên bố chồng Trinh). Sau đó, Trinh lên giường đi ngủ cho đến khi ông Lăng phát hiện vụ việc đau lòng. Ngày 15/6 Trinh bị công an bắt giữ, tại cơ quan điều tra Trinh khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình. Theo cơ quan điều tra, nguyên nhân dẫn đến vụ án thương tâm này do Phan Thị Trinh mắc bệnh trầm cảm nặng. Theo luật sư Trần Huy Tuấn (Đoàn luật sư TPHCM), ông chỉ đưa ra nhận định, không dám đưa ra chắc chắn chẩn đoán gì cho người mẹ trẻ này vì phải thăm khám trực tiếp, hay bằng theo dõi giám định pháp y mới kết luận chính xác được người mẹ này có bị  “Tôi nghĩ nhiều đến khả năng tâm thần sau sinh. Nhưng còn phụ thuộc vào cơ quan điều ra xác minh rõ Trinh có mâu thuẫn gì lớn với bố chồng mà lại viết ra những dòng chữ kỳ lạ trên cầu thang, lấy lời khai của những người thân của Trinh xem trong thời gian gần đây Trinh có những biểu hiện gì lạ hay không? Đồng thời còn phụ thuộc vào kết luận điều cũng như kết quả giám định tâm thần, nếu Trinh bị tâm thần mất khả năng nhận thức trước, trong và sau khi giết con thì sẽ được miễn trách nhiệm hình sự. Nhưng bị tâm thần sau khi giết con hoặc bị hạn chế năng lực hành vi thì cũng phải chịu trách nhiệm hình sự thèo điều 93 BLHS với khung hình phạt lên tới tử hình”, luật sư Tuấn nêu rõ.

Phạm An - Hồ Ca - Sơn Hà - Hồ Nam

Nguồn: Báo phụ nữ TPHCM

Nạn nhân bị nhóm côn đồ tấn công dã man, cơ quan pháp y xác định bị thương tích 53%, nhưng đã hơn 60 ngày trôi qua, Công an Q.Tân Bình vẫn chưa ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can.

“Con sẽ bị mù thật sao mẹ?”

Nhiều ngày qua, bà Nguyễn Thị Xuân Anh (ngụ hẻm 130 đường Ni Sư Huỳnh Liên, Q.Tân Bình, TP.HCM) gõ cửa khắp nơi kêu cứu, yêu cầu cơ quan chức năng giải quyết vụ việc của con mình. Trước đó, cuối tháng 3/2017, nhóm côn đồ kéo đến nhà, tấn công con gái bà, Nguyễn Thị Ngọc Trúc (16 tuổi), dã man. Tuy nhiên đến nay, vụ việc vẫn chìm trong im lặng. 

Dù cháu Trúc bị hành hung và đã có kết quả giám định thương tích nhưng đến nay Công an Q.Tân Bình vẫn chưa khởi tố vụ án

Trò chuyện với chúng tôi, bà Xuân Anh nghẹn ngào: “Từ lúc xuất viện về nhà đến nay, con bé thấy người lạ đến là lại trốn trong phòng, không dám ra nói chuyện. Ngoài các vết thương chằng chịt trên cơ thể, mắt trái con bé không còn thấy gì nữa. Các bác sĩ cho biết, mắt phải cháu cũng có nguy cơ mù. Mỗi lần nghe con gái hỏi “con sẽ bị mù thật sao mẹ?”, lòng tôi lại quặn thắt”.

Theo trình bày của bà Xuân Anh, ngày 30/3, trong lúc cháu Trúc đang bán trà sữa tại nhà, bất ngờ bị một nhóm gần 20 người do Phan Thị Cẩm Hằng cầm đầu, kéo đến gây rối. Khi vào quán, nhóm của Hằng mang theo hung khí liên tục đánh đập Trúc.

Sau đó, ba đối tượng giữ chặt tay Trúc, Hằng dùng dao cắt tai, gân tay, gân chân và dùng vật nhọn đâm nhiều nhát lên mặt Trúc. Chị gái của Trúc là Nguyễn Thị Ngọc Tư cùng bạn trai Võ Đình Huy chạy ra can ngăn liền bị nhóm côn đồ tấn công, gây thương tích nặng. Nhóm côn đồ rời khỏi quán khi cả ba nạn nhân nằm gục trên sàn nhà.

Trong thời gian cháu Trúc nhập viện, gia đình liên tục nhận những tin nhắn đe dọa. “Từ khi các con bị hành hung đến nay chưa đêm nào tôi được ngủ yên giấc, vì cứ lo sợ tai họa ập đến bất cứ lúc nào. Hiện, công an đã xác định nhóm côn đồ, nhưng không hiểu sao họ vẫn để chúng nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật”, bà Xuân Anh chia sẻ.

Kết quả giám định pháp y chưa chính xác?

Vụ cháu Ngọc Trúc bị hành hung dã man gây phẫn nộ dư luận. Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đã có văn bản chỉ đạo Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các địa phương liên quan làm rõ thông tin vụ việc, báo cáo kết quả lên Thủ tướng Chính phủ.

Được biết, Công an Q.Tân Bình đã trưng cầu giám định pháp y đối với các nạn nhân. Trung tâm Pháp y (thuộc Sở Y tế TP.HCM) xác định, nạn nhân Nguyễn Thị Ngọc Tư bị đánh gây thương tích 4%, nạn nhân Võ Đình Huy bị thương tích 19%. Riêng cháu Nguyễn Thị Ngọc Trúc, dù bị đánh chấn thương đầu, rách vành tai phải gần đứt lìa, vỡ xoang hàm phải, vỡ nhãn cầu trái hiện không nhìn thấy hình dạng, gãy xương sườn 7, 8 phải...

Tuy nhiên, tại kết luận giám định pháp y về thương tích số 310/TgT.17 ngày 3/5/2017 của Trung tâm Pháp y, tỷ lệ thương tật của cháu Trúc chỉ 53%. Bà Xuân Anh bức xúc: “Sau khi nhận được kết quả giám định pháp y, tôi mang đến tham khảo ý kiến một số luật sư thì họ cho biết, thông tư số 20/2014TT-BYT và căn cứ thông tư liên tịch số 28/2013 Bộ Y tế - Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội quy định về tỷ lệ tổn thương do thương tích thì kết quả giám định tỷ lệ thương tật của con tôi là quá thấp”.

Tính từ thời điểm xảy ra vụ việc đến nay đã hơn 60 ngày, cơ quan chức năng đã trưng cầu giám định pháp y, nhưng Công an Q.Tân Bình vẫn chưa khởi tố vụ án, khởi tố bị can liên quan đến việc gây thương tích cho cháu Trúc. “Các đối tượng chưa hề có lời xin lỗi hoặc có bất cứ khoản bồi thường nào cho gia đình tôi, ngược lại còn tỏ ra thách thức. Gia đình tôi rất lo lắng vụ án có nguy cơ chìm xuồng”, bà Xuân Anh chia sẻ.

Liên quan đến vụ việc, báo Phụ Nữ đã gửi văn bản và trực tiếp liên hệ với Công an Q.Tân Bình để tìm hiểu thông tin bạn đọc phản ánh. Tuy nhiên, đại diện Phòng Tham mưu tổng hợp Công an Q.Tân Bình né tránh: “Lãnh đạo Công an quận cho biết vụ án đang trong quá trình điều tra nên chưa thể cung cấp thông tin...”.

Về việc gia đình phản ứng kết luận giám định pháp y về thương tích cháu Trúc là quá nhẹ, luật sư Hoàng Việt Hùng (Đoàn luật sư TP.HCM) phân tích: “Theo tôi, việc bị đánh vỡ võng mạc, vỡ xoang hàm, bị cắt tai gần đứt, nhiều vết thương ở chân, ngực, đầu, má, mặt... mà chỉ thương tích 53% là chưa phù hợp với thương tích mà nạn nhân phải chịu. Chỉ tính riêng tổn thương ở mắt khiến nạn nhân không thể nhìn thấy, kết quả giám định thông thường phải trên 70%”. 

Nguồn: Báo phụ nữ TPHC

70% - 80% người bệnh tâm thần phân liệt đang sống chung với cộng đồng. Không đợi nắng nóng, chỉ cần thời tiết trở lạnh, mưa, hay âm thanh lạ xuất hiện… người bệnh cũng có thể bị đả kích.

Xuất viện về nhà, giết thêm 4 người

Công an phường Kim Liên (Đống Đa, Hà Nội) xác định người đàn ông cầm dao đâm người trên phố Phạm Ngọc Thạch vào sáng 4/6/2017 có tiền sử mắc bệnh tâm thần. Lãnh đạo công an phường cho biết, có thể do thời tiết nắng nóng khiến người này có hành động bất thường.

Thực tế lâu nay, trên cả nước xảy ra nhiều vụ giết người, cố ý gây thương tích, phá hoại tài sản... do người mắc bệnh tâm thần gây ra. Nhiều vụ án có tính chất nghiêm trọng, giết cả người thân khiến cộng đồng hoang mang.

Tháng 12/2016, anh P.M.T. (sinh năm 1984, sống ở tỉnh Hà Giang) đã giết 4 người thân trong gia đình sau 6 tháng xuất viện điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương (Hà Nội). Trước đó hai năm, anh T. cũng giết con ruột của mình. 

P.M.T. gây thảm án 4 người chết ở Hà Giang có tiền sử mắc bệnh tâm thần. (Ảnh CA cung cấp)

Hay như cái chết tức tưởi của chị B.T.Q. (30 tuổi, nhà ở huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình) đang mang thai 3 tháng đã khiến dư luận rùng mình. Trước đó, chị thấy chồng - anh B.V.L. hay nói chuyện một mình nên khuyên anh đến một bệnh viện tâm thần ở Hà Nội kiểm tra.

Tại đây, các bác sĩ phát hiện anh L. bị bệnh tâm thần nhẹ nên cho điều trị ngoại trú. Anh L. mang thuốc về nhà nhưng không uống. Ngày 13/3/2017, anh L. lên cơn tâm thần và đã dùng dao cứa cổ vợ mình đến chết. 

Gần 14 triệu người Việt mắc các rối loạn tâm thần

Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2015, Việt Nam có gần 14 triệu người mắc các rối loạn tâm thần phổ biến, trong đó khoảng 3 triệu người mắc tâm thần nặng như: tâm thần phân liệt, sa sút trí tuệ, chậm phát triển. Con số này vẫn không ngừng tăng.

Người bệnh tâm thần cần được điều trị để đảm bảo an toàn cho chính bản thân họ và những người xung quanh.

Bác sĩ Trần Duy Tâm, Bệnh viện Tâm thần TP.HCM cho biết: “Người mắc bệnh tâm thần phân liệt mãn tính luôn có nhiều thay đổi về ảo giác, thính giác,… Tư duy và những gì họ suy nghĩ không liên quan đến nhau. Ban đầu, bệnh nhân sẽ cảm thấy mình có những suy nghĩ rất kỳ cục, nhưng họ sẽ dần tin vào những suy nghĩ đó. Từ từ, họ biến đổi luôn về nhân cách”.

Người bệnh tâm thần dễ nhạy cảm với những thay đổi từ bên ngoài. Không chỉ riêng mùa nắng nóng, mà hàng loạt các yếu tố như trời lạnh, trời mưa, môi trường ồn ào, lời nói căng thẳng,… cũng đủ làm cho người bệnh lên cơn đột ngột.

Người bệnh luôn có cảm giác người khác nói xấu mình, đối đầu với mình rồi tự mình hình thành những suy nghĩ, lời nói chống đối. Đến mức cực đại, người bệnh không thể kiểm soát được hành vi, họ có thể hành hung, thậm chí giết luôn người đối diện.

Bác sĩ Tâm cho biết người bệnh tâm thần thường phủ nhận bản thân mắc bệnh.

Ai quản bệnh nhân tâm thần?

Hiện nay, các bệnh viện tâm thần chủ yếu điều trị cho các bệnh nhân lên cơn cấp tính. 70-80% bệnh nhân bị tâm thần phân liệt phải điều trị ngoại trú. Tình trạng bệnh nhân ổn định, có thể kiểm soát hành vi thì phải được đưa về cộng đồng.

“Trước khi cho bệnh nhân xuất viện, bệnh viện phải kiểm tra, đánh giá nguy cơ, đảm bảo người bệnh kiểm soát được hành vi mới cho về nhà. Tuy nhiên, bệnh này cần điều trị cả đời, nếu người bệnh không tuân thủ những chỉ định của bác sĩ, hoặc bỏ ngang không sử dụng thuốc sẽ tái phát rất cao. 

Lúc này người bệnh rơi vào trạng thái nguy hiểm, chỉ cần một đả kích nhỏ họ cũng bộc phát hành vi bạo lực. Gia đình nên nhắc nhở người bệnh tuân thủ các liệu trình điều trị”, bác sĩ Tâm cho biết thêm.

Đáng buồn, nhiều cha mẹ xót con, sợ gia đình bị điều tiếng nên nhất quyết không đưa con đến bệnh viện điều trị mà nhờ cậy vào tâm linh. Họ rước thầy cúng, mê bói toán khiến người bệnh ngày càng trở nặng. 

Nhiều vụ án mạng do người tâm thần không được điều trị gây ra. (Ảnh internet)

Luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn luật sư TP.HCM cho rằng, nếu một người được xác định bị tâm thần theo kết luận của hội đồng giám định pháp y thì viện kiểm sát hoặc tòa án có thể ra quyết định bắt buộc người bệnh chữa bệnh.

Nếu bệnh không tới mức đưa đi điều trị, cơ quan chức năng sẽ giao cho gia đình hoặc người giám hộ trông nom dưới sự giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Nếu người nhà không cho bệnh nhân tâm thần đi điều trị, nếu gây án thì người giám hộ cũng không phải chịu trách nhiệm hình sự liên đới. Nhưng người giám hộ có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại do người bệnh gây ra. 

Trong trường hợp người bị tâm thần thuộc diện phải cưỡng chế chữa bệnh, nhưng người nhà không đồng ý; lúc đó cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành cưỡng chế đưa người tâm thần đi chữa bệnh mà không cần có sự đồng ý của người nhà.

Phạm An

Nguồn: Báo phụ nữ TP.HCM